Thursday 4 July 2013

Motif Ukiran Minangkabau Part 1

(1) SINGO MANDONGKAK
JO TAKUAK KACANG GOREANG 

   

Singo mandongkak namonyo ukia
Ukia di papan nan sakapiang
Dirumah gadang sulangko gadiang
Di dalam lumbuang nan bapereng

Asa di Agam Balai Gurah
Kiasan jago pado adaik
Ingek-ingek sabalun kanai
Sadio payuang sabalun hujan

Ingek-ingek nan di ataeh
Nan di bawah kok mahimpok
Baitu kieh ibaraitnyo



(02)
CARANO KANSO

Carano kanso namonyo ukia
Siriah gadang lingka-balingka
Balingka jo arai pinang
Batukuik dulamak kaco
 
    Kuniang sacoreng di atehnyo
    Pananti sutan jolong pulang
    Sajamba makan mairiangnyo
    Latak diateh pintu biliak

Suko rayo raso dipakai
Sanang siat puti bakuruang
Cupu bakaran basusun nyato
 
    Santo timbakau pakaian adat
    Latak di dalam carano kanso
    Suatu talatak di tampeknyo
    Ukia dikarang tampuak tangkai
 
Pakaian balai nan saruang
Pariangan jo Padang Panjang
Ukia tuo ukia usali
Warih dek anak Indo Jati
Warih nan indak putuih
Tutua nan samo kito danga





( 03 )

SIRIAH GADANG


Siriah gadang siriah balingka
Kuniang sacoreng diatehnyo
Baaleh batadah tampan
    Hulu adat kapalo baso
    Pangka kato hulu bicaro
    Panyingkok peti bunian
    Pambukak biliak nan dalam
Susunan dari Priangan
Buatan Parpatiah Nan Sabatang
Tidan nan turun dari ateh
Balingka jo mufakat
Balingka jo limbago
Jadi pusako alam nangko
    Latak diateh pintu biliak
    Dijujuang jo mufakat
    Dipikua kato baiyo
Barundiang sasudah makan
Batanyo salapeh arak
Siriah gadang manjadi punco
    Anak kunci dalam hetongan
    Tando adat badiri nyato

Nan tampak sirah balingka
Isinyo adat jo pusako
Bapahek diateh papan
Baukia ditimbago
Bacacak ateh batu
    Manjadi pado zaman
    Tando biti adat bapakai
    Tinggi nan amban jantan
    Dalam juo takasiak bulan
Pandai ukia  di timbago
Pandai pahek pado kayu
Disitu hati mako sanang
    Dilahia manahan bandiang
    Di bathin manahan tiliak
    Nan nyato nampak di mato
    Nan bathin dibawo raso
Distulah latak makna siriah
Siriah sahalai nan bagagang
Gagang barangkai jo bungonyo
Bungo nan elok katiruan
    Disinan tiruan adat
    Di situ limbago tumbuah
Laweh dikambang ka alam nangko
Kucuik saleba daun siriah
Kok rimbun tampak di junjuangan Urek malakek di rumpunyo
Aka mancakam masuak tanah
    Kok lah tampak siriah balingko
    Mangundang pintak dengan pinto
    Siriah naiak junjungan naiak
    Baitu dandamnyo siriah nantun
Lakek di papan nan balariak
Ukiran di rumah gadang
Lukisan adat jo limbago
Jadi pakaian di istano
    Manjadi suri tuladan kain
    Umpamo ragi nan tadendeng
    Dalam bathin budi marangkak
    Lahianyo kayu nan balariak
    Bathinnyo limbago cupak adat
Adat limbago tempat diam
di alam Minangkabau
Alam takambang jadi guru




( 04 )

BADA MUDIAK
ITIAK PULANG PATANG

Elok susun bada mudiak
Manyonsong aia samo sakato
Arak baririang samo saraso
Indak saiku nan mayalo
     Saiyo sakato bakayuah mudiak
     Tuah di ateh nan sakato
     Cilako kato basilang
     Dilukih diateh papan
     Diukia di rumah gadang
Rumah gadang sandaran adat
Adat di alam Minangkabau
Indah nian tampak dimato
     Raso dibawo turun
     Dilahia bada nan disabuik
     Di bathin adat jo limbago
Kieh ibarat caro Minang
Adat nan samo kito pakai
Tempe manempe ukia gadang
Salo manyalo dan nan banyak
     Baitu latak ragam ukia
     Alua patuik, barih balabehnyo

( 05 )
TATANDU MANYASOK
BUNGO JO BUAH NIBUANG
               
Tatandu samo manyasok
Bungo satangkai kambang nyarak
Dibuek ukia langkok-langkok
Susun barangkai tatandu bararak

Buah nibuang sato bararak
Bararak sarato jo putiaknyo
Indah ukia jo tatahnyo
Ragam sarato indahnyo

Papan sabalik kagunonyo
Pita jo pilin kabatehnyo
Ukia sabalik nan tampak nyato
Adat bajalin di dalamnyo  

( 06 )
LUMUIK HANYUIK


Aka lapuak gagangnyo lapuak
Hiduik nan indak mamilihah tampek
Asa lai lambah inyo lah tumbuah
Dalam aia bagagang juo
Aia hilia lumuik pun hilia
     Walau tasalek di ruang batu
     Baguba babondoang-bondoang
Aia bapasang lumuik
Bapiuah namun hiduik bapantang mati
Baitu untuangnyo lumuik
     Indak mancari tampek diam
     Hanyo manompang jo aia hilia
Indak mamiliah tampek tumbuah
Asa kasampai ka muaro
     Usah cameh badan kahanyuik
     Baguru kito kalumuik
Alam takambang jadi guru
Lahianyo lumuik  nan disabuik
Bathinnyo adat Minangkabau
     Dilariak di papan tapi
     Ukiran rumah nan di lua
Gambaran adat hiasan alam pusako salamonyo   

( 07 )
BUAH PALO PATAH



Rancak raginyo buah palo
Dikarek disusun nyato
Elok tampaknyo pandangan mato
Ukia tuturan tumpuan kasau
Balampih jo itiak pulang patang
Basalo jo tatandu manyasok bungo
Raginyo dama tirih bintang gumarau
Baitu tatah lataknyo ukia
Dalam barih cupak adat

( 08 )
TAJI SIAREK


       
  
 




Papan gadang baujuan ukia
Ukia bataji jo siarek
Talatak di papan pereng
Buliah di lumbuang nan bapereng
Baik di rumah nan baanjuang

( 09 )
PARUAH ANGGANG








Paruah anggang kaluak bakaluak
Mangkuto di ateh ranggah
Suntiangan buruang di rimbo
Runciang saragam pisau lariak
Pambuek ukia panca ragam
Pakakeh tukang ukia maukia
Tumbuak manumbuak rasuk jo paran
Disinan baukia pamalanggang
Di ujuang papan tumbukkan kayu
Pereng mamereng kayu gadang
Ujuang maujuang kayu taba
Sanan talatak paruah anggang
Baitu suriah barih adat


( 10 )
SALANGKO

Rumah gadang silanko gadiang
Salajang kudo balari
Sawah gadang lumbuang bapereng
Pereng banamo silangko gadiang
Baitu barih balabehnyo
Pereng baukia jo silangko
Baujuang simanggih karek
Talatak di papan taba
Kan ganti ukua dengan jangko
Pambateh didiang sasak basusun
Latak di ateh tampek nan tinggi
Indak buliah karandahan

Ukia banamo ukia tuo
Samo tajadi ju lumbuang nangko
Samo tadiri jo rumah gadang
Samo naiak jo galombang
Samo turun jo gapocong
Indak baumpuak bakeh tumbuah
Gadang tabawo dek pungkamnyo
Tinggi tabawo de ruehnyo

( 11 )
AKA TANGAH DUO GAGANG

Sipasan baranak jantan
Anaknyo baranak pulo
Anak jadih induakpun jadih
Anak manjadi induak pulo
Alam bakalebaran
Manusia bakakambangan
Lukisan alam Minangkabau
Ada barasa di Parianagn
Nan samo naiak jo galombang
Samo turun jo kapocoang
ukia gambaran alam bakalebaran
Diukia di kasau gadang
Baitu cancang tarahnyo

( 12 )
BUNGO PANCA MATOHARI
JO RANTAK MALAM

Panco ringek di tapi jalan
Mati-mati mako babuah
Ingek-ingek anak bajalan
Lauik sati rantau batuah

Bungo matohari kapunco ukia
Rantak malam lingka ba lingka
Gayo mantohari nan jadi rasiah
Corak bulan mancari aka
Dipetak, ukia dibuek
Mancari tenggang jo kalaka
Maragam bungo sari manjari

Baitu alam salingka laweh
Alam takambang jadi guru
Buliah maukia jo maragam
Malukih adat jo limbago
Pakaian alam saisinyo

( 13 )
KUCIANG LALOK
JO SAIK GALAMAI

Bakirim  usah bapitaruah
Bapasan usah baturuti
Manyuruah usah bakahandak hati
Bana lai picayo tidak
Pitaruah baunyikan juo
Itu nan labiah rang pantangkan

Ukia ragam kuciang lalok
Salo manyalo saik galamai
Latak dipucuak dindiang hari
Disingok di ujuang paran
Parannyo ulua mangulampai
Asanyo di Gudam Balai janggo
Di dalam Koto Pagaruyuang
Ukiran Rajo Tigo Selo

Pikia-pikia mangambang kato
Kato rahasio baandokkan
Simpan bakeh nan picayo
Lamak usah dimakan sajo
Rancak usah capek dilakekan

Ingek dirantiang kamancucuak
Jago di unak kamanaruang
Lalok usah talalu mati
Manyuruak usah talalu hilang

Lamak manih raso galamai
Dalam gatah minyaknyo tumbuah
Ingek dibadan kabinaso

( 14 )
PESONG AIA BABUIAH

Bulek kato dek mufakaik
Bulek aia dek pambuluah
Alua jo patuik tagak ditangah
Bana nan satu panyudahan
Sapuluah kelek ditampuah
Sabaleh lauik jo buiah
Namun bana hanyo sabuah

Pesong babuih puputan kaliang
Sabuah ujuid jo mukasuik
Dilengong ka suok jo ka kida
Dipakai baso jo basi
Dalam raso jo pareso
Aia luluih aia lah tingga
Bana lalu hetongan tingga
Nan janiah buliah diminum
Nan karuah lalu ka hilia

Ukia nan turun dari Saruaso
Payuang panji alam Minangkabau
Basa Ampek Balai nan punyo ukia
Baitu warih nan bajawek
Bapasang di singok jo pasarek
Dindiang hari tupai managun

( 15 )
SIKUMBANG MANIH ( I )

Kambang manih bungo nan mulia
Timbalan bungo sari manjari
Dicaliah gunung maha biru
Batangkai babuah labek
Balingka baaka cino
Silang bapiuah di salo daun
Buah manih satandan labek
Mainan bundo, simpanan puti
Panyaru dagang di rantau
Pananti alek nan datang
Ukia diulak Tanjuang Bungo
Pakaian Ranah Minangkabau
Latak di muko adaok halaman
 
Ukia nan tagak surang
Puti bakuruan jo aturan
Baitu warih di Gudam Balai Janggo
Kambang tigo buatan tukang
Indah di dalam maliputi
Adat nan nyato bakambangan

( 16 )
SIKUMBANG MANIH ( II )

SIKUMBANG MANIH ( III )

SIKUMBANG MANIH ( IV )

SIKUMBANG MANIH ( V )

Kambang manih bungo nan mulia
Timbalan bungo sari manjari
Dibaliak gunung maha biru
Babuah babungo pulo
Rajo Bajalan badaulat
Pangulu bajalan basisampiang

Balingka baaka cino
Silang bapiuah kri kanan
Panyalo buah jo putiak
Palingka bungo ka kambang
Kambang manih kulindam suto
Bujang Salamat duo sairiang
Urang dalam suruah suruahan
Patuah nan indak basisiah
Salo manyalo di ukiran
Sisampiang tibo dipakaian
Bitu arak iriangannyo
Baitu barih curiangnyo
Aturan di Ulak Tanjuang Bungo
Bapakai di Gudam Balai Janggo
Ikutan alam saisinyo


No comments: